De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) werd in 2016 ingevoerd als vervanging voor de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Deze wet heeft als doel de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers (zzp'ers) duidelijker te maken. Met de invoering van de Wet DBA moeten beide partijen samen beoordelen of er sprake is van een dienstverband of een opdracht. Dit heeft grote gevolgen voor de manier waarop zzp'ers en hun opdrachtgevers samenwerken. De wet heeft sinds zijn invoering voor veel discussie en onzekerheid gezorgd in de arbeidsmarkt.
Het hoofddoel van de Wet DBA is het tegengaan van schijnzelfstandigheid. Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer iemand op papier als zelfstandige werkt, maar in de praktijk eigenlijk als werknemer functioneert. De wet probeert meer duidelijkheid te scheppen over de aard van arbeidsrelaties tussen opdrachtgevers en zzp'ers. Door deze verduidelijking wil de overheid voorkomen dat werkgevers onterecht gebruik maken van zzp-constructies om kosten te besparen. Tegelijkertijd beoogt de wet echte zelfstandigen te beschermen en hun positie op de arbeidsmarkt te versterken.
Een belangrijk aspect van de Wet DBA is het gebruik van modelovereenkomsten. Deze door de Belastingdienst goedgekeurde overeenkomsten geven richtlijnen voor de samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Beide partijen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het correct beoordelen en vastleggen van hun arbeidsrelatie. De wet introduceert ook criteria voor het beoordelen van arbeidsrelaties, zoals de mate van zeggenschap, de aard van het werk en de duur van de opdracht. Deze criteria helpen bij het bepalen of er sprake is van een dienstverband of een zelfstandige opdracht. Het correct toepassen van deze regels is cruciaal om problemen met de Belastingdienst te voorkomen.
Na de invoering van de Wet DBA ontstond er veel onrust en onduidelijkheid. Als reactie hierop stelde de overheid een handhavingsmoratorium in, wat betekende dat de wet tijdelijk niet werd gehandhaafd. Dit moratorium is meerdere keren verlengd om opdrachtgevers en zzp'ers meer tijd te geven zich aan te passen aan de nieuwe regels. Momenteel is er sprake van een beperkte handhaving, waarbij alleen in gevallen van kwaadwillendheid wordt opgetreden. Er zijn echter plannen om vanaf 1 januari 2025 de handhaving van de Wet DBA volledig te hervatten. Dit betekent dat bedrijven die zzp'ers inhuren vanaf dat moment weer boetes kunnen krijgen als er sprake is van verkapte loondienst.
De Wet DBA heeft aanzienlijke gevolgen voor zowel zzp'ers als hun opdrachtgevers. Opdrachtgevers moeten nu zorgvuldiger overwegen of ze iemand als zzp'er kunnen inhuren of dat een arbeidscontract noodzakelijk is. Dit kan leiden tot meer terughoudendheid bij het inhuren van zzp'ers, uit angst voor mogelijke boetes. Voor zzp'ers betekent de wet dat ze mogelijk minder gemakkelijk opdrachten krijgen en meer moeten investeren in het aantonen van hun zelfstandigheid. De wet heeft ook invloed op de flexibiliteit van de arbeidsmarkt, aangezien de grenzen tussen verschillende vormen van werk scherper worden getrokken. Beide partijen moeten nu meer aandacht besteden aan de vormgeving van hun samenwerking om te voldoen aan de wettelijke vereisten.
Coöperaties: Samen met medewerkers sterker in Ondernemen
Een coöperatie is een bijzondere vorm van samenwerken in het bedrijfsleven. Het is een bedrijf dat wordt opgericht en bestuurd door leden die samen een gemeenschappelijk doel nastreven.
Hoe werknemersparticipatie werknemers motiveert
Ontdek hoe medewerkersparticipatie de motivatie en betrokkenheid van werknemers kan versterken door de lens van de psychologie.